Voeden tijdens zwangerschap en tandemvoeden

Soms kondigt een nieuwe zwangerschap zich aan terwijl er nog een baby of peuter borst drinkt. Dit kan erg veel twijfels en vragen uitlokken, voornamelijk omdat het in onze maatschappij eerder uitzonderlijk is. Er is vaak weinig informatie voor handen of er zijn misvattingen over.

Voeden tijdens de zwangerschap

Effecten op de baby in de buik

Voeden tijdens de zwangerschap vormt onder normale omstandigheden geen gevaar voor de ongeboren baby. In onze maatschappij is het eenvoudig om de nodige voedingsstoffen op te nemen, waardoor de foetus steeds het nodige zal krijgen: enkel bij ondervoeding van de zwangere kan er mogelijk een groeiachterstand optreden.

Soms wordt beweerd, dat borstvoeden vroegtijdig weeën kan opwekken en dus vroeggeboorte in de hand werkt. Tijdens de toeschietreflex komt inderdaad het weeënopwekkende hormoon oxytocine vrij. Maar dit gebeurt ook tijdens een orgasme. Indien het niet om een risicozwangerschap gaat, waarbij door de arts wordt afgeraden om seksuele betrekkingen te hebben, kan de borstvoeding gewoon worden verdergezet. Sommigen krijgen harde buiken tijdens het voeden maar in de regel kan dit geen kwaad.

Effecten op het zwangere lichaam

Omdat voedingsstoffen voorzien moeten worden voor de baby in de buik, en er daarnaast ook moedermelk geproduceerd moet worden voor de baby aan de borst, kan het zijn dat het hongergevoel vergroot alsook een verhoogde vermoeidheid. Gezonde tussendoortjes en rust kunnen hierbij helpen.

Bijna altijd wordt een productiedip ervaren tijdens de zwangerschap. Hoe sterk de productie afneemt en welke hoeveelheid melk er nog is, is voor iedereen verschillend.
Meestal zal de melkproductie bijna volledig wegvallen gedurende het tweede trimester. Vaak komt de melkproductie er in de loop van het derde trimester stilaan terug op gang. De hoeveelheden variëren echter zeer sterk. Aangezien deze productiedaling hormonaal gestuurd is, is het niet mogelijk de productie op te krikken met de standaardtips. Wanneer het aantal voedingen echter sterk teruggeschroefd wordt, dan zal de productiedaling wel meer uitgesproken zijn.

Tijdens een zwangerschap wordt vaak gevoelige(re) tepels ervaren. Dit kan ervoor zorgen dat voeden soms als pijnlijk ervaren wordt. Daarnaast kan het ook dat voeden niet langer als prettig wordt ervaren, zelfs een borstvoedingsaversie is mogelijk.
Sommigen ervaren eerder weinig ongemakken.

Effecten op de baby aan de borst

Zoals eerder vermeld gaat een zwangerschap bijna altijd gepaard met een productiedaling. Sommige peuters stoppen omwille van deze reden zelf gedurende de zwangerschap. Bovendien houden sommige peuters niet van de smaakverandering van de melk die optreedt tijdens de zwangerschap. De melk kan minder zoet en zelfs wat zoutachtig proeven. Ook dit kan een reden zijn dat peuters zichzelf spenen. Andere peuters vinden het echter helemaal niet lastig dat ze “droog” moeten drinken en drinken lustig verder.

Het is belangrijk dat de peuter voldoende melk binnen krijgt. Indien de melkproductie sterk terugloopt, kan bijvoeden met een geschikt alternatief noodzakelijk zijn.

Tandemvoeden 

De peuter kan na de bevalling samen met de baby aan de borst gaan, al dan niet tegelijkertijd. Dit noemt men tandemvoeden. Het uitdrijven van de placenta tijdens de bevalling zorgt ervoor dat colostrum geproduceerd zal worden. Doordat de peuter tijdens de zwangerschap is blijven borst (droog)drinken, komt de melkproductie vaak erg snel en goed op gang. De moedermelk zal altijd op de behoeften van het jongste kind afgestemd zijn. Daarom kan het gebeuren, dat de ontlasting van het oudere kindje, door de laxerende werking van het colostrum, na de bevalling, weer minder vast wordt en frequenter wordt, zeker wanneer het oudere kind door de komst van de nieuwe baby weer iets vaker aan de borst gaat. Melk is er meestal in overvloed. Soms moeten zelfs maatregelen genomen worden om de productie onder controle te houden. Dit kan in samenwerking met een lactatiekundige IBCLC die ervaring heeft met tandemvoeden maar ook bij een LLL-medewerker kan je terecht voor meer informatie.

Wanneer het ouder kindje de eerste keer drinkt is onbelangrijk. Sommige peuters drinken vanaf de eerste voeding mee met de baby. Maar soms wil je liever enkele uren of dagen “wennen” aan de nieuwe baby. Het meedrinken van de peuter tijdens de kraamtijd kan ervoor zorgen dat de kraamstuwing minder sterk ervaren wordt. De peuter is immers erg goed getraind om de – soms overvolle – borst leeg te drinken.

Hoe het oudere kind reageert na de bevalling is altijd af te wachten. Sommige peuters willen opnieuw even vaak als of zelfs meer dan de baby drinken. Je kan natuurlijk zelf de keuze maken om hier al dan niet op in te gaan. Het gedrag van de peuter gaat vaak vanzelf na enkele weken of maanden over. Anderzijds zijn er peuters die van de ene dag op de andere stoppen na de bevalling. Ze vinden zichzelf “groot” en de melk is “van de baby”. Dit kan soms een grote schok zijn, zeker als je je had verheugd op het tandemvoeden. Af en toe de borst opnieuw aanbieden zonder druk kan er soms voor zorgen dat de peuter alsnog begint te drinken na enkele dagen of weken.  Sommige peuters zijn ook zo gewend aan het droog drinken, dat zij de grote melkstroom helemaal niet willen en stoppen met drinken.

In het begin is het belangrijk dat de baby de toeschietreflex kan opwekken. Je kan er daarom op letten dat de baby ook geregeld alleen laat drinken of alleen laat beginnen, en de peuter/kleuter dan “mee op de tandem springt”. Ook als het oudere kindje de techniek wat kwijt lijkt, helpt het om de baby de toeschietreflex te laten opwekken en het oudere kindje te laten “meeliften”.

Ook een peuter, die al enkele maanden niet meer aan de borst is, kan er door de komst van de nieuwe baby, weer interesse voor krijgen. Dit zal meestal van korte duur zijn. Als je het toelaat, dat hij het nog eens probeert, dan zal hij zich niet uitgesloten voelen. De geboorte van een nieuw broertje of zusje is immers een heel grote verandering voor hem. Vaak zal hij overigens helemaal niet meer weten hoe het moet en graag na een kort proevertje een ander drankje accepteren.

Na de bevalling kunnen ook je eigen gevoelens veranderen. Je peuter kan plots zo groot gaan lijken. Ook al heb je tijdens de zwangerschap besloten beide kinderen aan de borst te houden, dan kan het nu gebeuren, dat je liever zou hebben, dat je ouder kindje ermee stopt (borstvoedingsaversie). Misschien voel je je daar dan schuldig over. Deze gevoelens zijn echter heel gewoon en komen niet alleen voor tijdens het voeden. Een soortgelijke emotie kan je ook overkomen, wanneer je bijvoorbeeld de luier van je peuter verschoont. Dan vraag je je misschien ook af, wanneer hij eindelijk zindelijk zal zijn. Ook na de geboorte kun je proberen je ouder kindje met andere dingen af te leiden of afspraken maken om de voedingen wat te beperken. Aandacht kun je op zoveel verschillende manieren geven. Een partner, grootouder, … kan misschien een handje toesteken en met je grotere kindje een uitstap naar een speeltuin maken.

Met twee kinderen van verschillende leeftijden aan de borst, stoot je soms op onbegrip in je omgeving. Je kan eventueel met je peuter enkele afspraken over het voeden in het openbaar maken. Neem misschien ook contact op met een borstvoedingsorganisatie of ga naar een passende praatgroep, daar kan je anderen ontmoeten, die mogelijk ook een ouder kindje aan de borst hebben. Hier vind je de planning van de bijeenkomsten.

 

Bronvermelding:

* Adventures in Tandem Nursing: breastfeeding during pregnancy and beyond, Hilary Flower

* https://www.llli.org/breastfeeding-info/breastfeeding-pregnancy-tandem-nursing/

 

© 2019, Kris Vliegen | La Leche League België-Vlaanderen vzw